"Парасат жолы" жобасын іске асыру мақсатында ағымдағы жылдың 6 сәуірінде Железин ОАК офисінің коворкинг базасында "Неге  жемқорлар көбейіп кетті?" тақырыбында «Кешкі кітапхана" жобасы аясында өтті. Пікірталасқа мемлекеттік қызметшілер, адан әкімінің орынбасары Р.К. Усина және "Железин ауданының қаржы бөлімі" ММ басшысы З. К. Усембаева қатысты.

4 топқа бөлінген қатысушылар келесі сұрақтарға жауап іздеді:

* Мен жұмысқа орналасу туралы уәдесін орындамаған лауазымды тұлғаға пара бердім. Менің әрекеттерім қандай? / Жауабы: қолданыстағы заңнамаға сәйкес, сіздің әрекеттеріңіз ҚР ҚК — нің "пара беру" 367-бабына, ал пара алушының әрекеттері ҚР ҚК-нің "пара алу"366-бабына сәйкес келеді. Егер аталған инцидент туралы Құқық қорғау органдарына белгілі болса, сіздің әрекеттеріңіз көрсетілген баптар бойынша сараланатын болады. Егер ар-ождан, нақты азаматтық ұстаным бойынша сіз сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл жөніндегі уәкілетті органға ол туралы белгілі болғанға дейін жүгінуге шешім қабылдасаңыз, онда сіздің әрекеттеріңіз ҚР ҚК 367-бабының 2-ескертпесіне байланысты қылмыстық жауаптылыққа жатпайды./.

* Егер лауазымды тұлғаға пара сомасы 10 мың теңгеден кем болса, менің әрекеттерім қылмыстық жауапкершілікке тартыла ма? Жауап: қолданыстағы заңнамаға сәйкес, пара бергені және алғаны үшін қылмыстық жауапкершілік, егер берілген заңсыз материалдық сыйақының немесе ақша қаражатының сомасы 2 АЕК-тен (5050 теңге) асқан жағдайда туындауы мүмкін. Өзге жағдайда сіздің әрекеттеріңіз ҚР ӘҚБтК-нің 676-бабы бойынша әкімшілік жауапкершілікке тартылады, онда салынатын айыппұл сомасы 200 АЕК-ке тең (505 000 теңге).

* Егер мені жұмысқа орналастырған лауазымды тұлға менің жұмысқа орналасқаным үшін пара алу фактісі бойынша ұсталса не болады. Мені атқарып жүрген лауазымынан босата ма? / Жауап: Егер бос лауазымға конкурс рәсімі кезінде конкурстық комиссия лашаның мүдделерін қолдай отырып, басқа үміткерлерге заңсыз бас тартса, онда сотқа дейінгі тергеп-тексеру қорытындылары бойынша қылмыстық қудалау органы осындай конкурстың қорытындыларын жою туралы тиісті ұсыныс жіберетін болады/. * Лауазымды тұлғаға пара бергені үшін ең жоғарғы жаза қандай? Жауап: ҚР ҚК сәйкес, пара бергені үшін ең жоғарғы жаза пара сомасынан 50 есе мөлшерде айыппұл салу немесе мүлкін тәркілеумен, белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан өмір бойына айырумен 15 жылға дейін бас бостандығынан айыру болып табылады./

* Егер басшы мені үшінші тұлғадан пара алып келуімді өтінсе, Менің әрекеттерім қылмыстық жауапкершілікке тартыла ма?/Жауап: Егер сізге бұл ақша қаражаты пара екені белгілі болса және бұл сотқа дейінгі тергеу барысында дәлелденсе, онда сіздің әрекеттеріңіз ҚР ҚК-нің 368-бабы "парақорлыққа делдалдық" / бойынша сараланатын болады.

 * Сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылық фактілері туралы хабарлаған адамдарға қандай көтермелеу шаралары қолданылады? Жауап: Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2015 жылғы 30 желтоқсандағы №1131 қаулысымен бекітілген сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылық фактісі туралы хабарлаған немесе сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимылда өзге де жолмен жәрдемдесетін адамдарды көтермелеу қағидаларына сәйкес ең жоғары біржолғы ақшалай төлем 100 АЕК құрайды./.

* Пара алғаны үшін оқытушылар қандай жауапкершілікке тартылады? / Ответ: заңнамаға сәйкес, жоғары оқу орындары немесе өзге де білім беру мекемелері оқытушыларының бұл әрекеттері ҚР ҚК-нің "заңсыз сыйақы алу"деген 247-бабына сәйкес келеді. Аталған адамдар сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылық субъектілері болып табылмайды. Бұдан басқа, аталған бап бойынша тергеулілік ішкі істер органдарына белгіленген. Айта кету керек, егер сыбайлас жемқорлыққа қарсы қызметке ұқсас өтініштер түссе, орган аталған құқық бұзушылықты анықтау және құжаттау мақсатында жедел ден қоюдың қажетті шараларын қабылдайды, одан әрі қылмыстық істі тергеулігі бойынша/.

* Көптеген адамдар күдіктілердің заңсыз әрекеттерінен қорқып, сыбайлас жемқорлық фактілері туралы хабарлаудан қорқады. құқық қорғау органдары өтініш берушілерге қандай кепілдіктер бере алады? / Жауап: сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылық фактісі туралы хабарлаған немесе сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимылда өзге де жолмен жәрдемдесетін адам мемлекеттің қорғауында болады. Сондай-ақ, сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимылға жәрдемдесетін адам туралы ақпарат мемлекеттік құпия болып табылатынын және заңда белгіленген тәртіппен ұсынылатынын атап өткен жөн/.

Қатысушылар барлық сұрақтарға лайықты жауап берді. Бұдан әрі қатысушыларға сыбайлас жемқорлық тақырыбы қозғалған әдеби шығармаларды атау ұсынылды. Барлық топтар Н.В.Гогольдің шығармаларын "Ревизор" комедиясын және "Мертвые души" поэмасын, Ф.М. Достоевскийдің "Преступление и нказание" әлеуметтік-психологиялық романын, Абай Құнанбаевтың өлеңдері мен қара сөздерін, И. Ильфтің "Золотой теленок", "Двенадцать стульев" және т. б. романдарын еске алды. Одан әрі мәнерлі түрде Абайдың өлеңдері және Крыловтың сыбайлас жемқорлық туралы ертегілері оқылды. Қатысушылар оқыған шығармаларына дұрыс түсінік бергені қуантты. Сондай-ақ, барлық қатысушылар осы тақырыптағы мақал-мәтелдерді айтып бере алды.

"Егер сіз сыбайлас жемқорлықсыз өмір сүрсеңіз" тақырыбында постер салу барлық қатысушыларды ойландырып,  сыбайлас жемқорлықсыз ел  – бұл ашық сот төрелігі жүйесі бар, тиісті қызмет көрсете алатын,  жұмыссыздығы аз ел, жазатайым оқиғалар аз, бұл маскүнемді көлікке отырғызбайтын,  көлік жүргізушілерге жүргізуші куәлігін сатпайтын, балалардың білім алуына байыпты қарайтын, бұл қоршаған ортаның тазалығын сақтайтын ел деп  қорытындыға келтірді.

 Пікірталас адамның барлық моральдық және адамгершілік  негіздері отбасында пайда болатындығы туралы шағын бейнені көрумен аяқталды. Бұл фактімен ешкім дауласпады. Аудан әкімінің орынбасары Райхан Қайыржанқызы іс-шараны "Парасат жолы" жобасының аясында өткізіліп жатқан бұл тақырып қазір біздің елімізде № 1 мәселе болып табылатыны туралы сөз қозғады.

Барлық қатысушыларға ашықтық пен белсенділік үшін алғыс айтамыз!